Mark Zuckerberg is een wereldverbeteraar, of dat beweert hij althans. Met zijn project ‘Free Basics’ is het de bedoeling om bepaalde regio’s en personen te voorzien van een beperkte variant van mobiel internet. Op de website staan een aantal mooie voorbeelden van hoe dit basisinternet een positieve impact had op bewoners van Zambia: mensen vertellen hoe de wereld voor hen is opengegaan door hun toegang tot Wikipedia, hoe ze contacten konden uitbouwen met een netwerk, hoe ze gemakkelijker toegang kregen tot gezondheidszorg…
De voordelen van gratis basisinternet vallen dus absoluut niet te minimaliseren. Zuckerberg vraagt zich dan ook luidop af ‘wie hier in hemelsnaam tegen kan zijn’? En daar had de jonge miljardair zich even aan mispakt. Bij de lancering van het project in India kwam er felle tegenwind. Internetactivisten wijzen op het feit dat het ‘Free Basics’-project in strijd is met de netneutraliteit. Netneutraliteit betekent –simpel verwoord- dat er een gelijk speelveld is voor alle data: alle internetverkeer moet dus door de telecomprovider op dezelfde manier worden doorgegeven, zonder dat bepaald verkeer wordt ‘voorgetrokken’: die netneutraliteit zou een ‘open internet’ moeten garanderen. In ons land is er nogal wat onduidelijkheid over het begrip netneutraliteit. In België is er momenteel niet echt een regelgeving rond netneutraliteit. Telenet engageerde zich er in 2014 wel voor om zich aan het principe te houden. Andere aanbieders hebben hier geen verklaringen over afgelegd, en het is ook nooit onderzocht of zij zich aan dat principe houden. Op Europees vlak lijkt het dat gekozen werd voor vaagheid: de Europese regelgeving geeft ruimte aan bepaalde ‘gespecialiseerde diensten’ om voorrang te krijgen op anderen. Wat die diensten dan precies inhouden, wordt verder niet gepreciseerd waardoor de deur wordt opengezet naar een afzwakking van die netneutraliteit.
Liefdadigheid?
Als we het‘Free Basics-project’ van Facebook gaan toetsen aan dit principe van netneutraliteit zien we dat het hier ongeveer recht tegenover staat. Het is namelijk niet de internetgebruiker die bepaalt welke websites hij/zij bezoekt, maar het is Facebook zelf die zal beslissen welke websites er beschikbaar zijn. Bij de lancering van ‘Free Basics’ in India kwam er scherpe kritiek van Indische internetactivisten. Die stellen de liefdadigheid van Zuckerberg sterk in vraag: “Facebook is geen liefdadigheidsinstelling, maar een bedrijf dat in de eerste plaats winst wil maken”, aldus de critici. Wie eraan twijfelt dat Zuckerberg op die manier mensen (lees: toekomstige klanten) aan zich wil binden, is eraan voor de moeite. Maar moet het idee van gratis basisinternet volledig worden verlaten? Wij zijn van mening van niet.
Natuurlijk is het voor de 15% die over internettoegang beschikt, gemakkelijk om kritiek te hebben op dit initiatief. We kunnen de vraag opwerpen of beperkte internettoegang die ingaat tegen de netneutraliteit slechter is dan helemaal geen toegang tot het internet? Volgens Zuckerberg&co zijn er door Free Basics oogsten gered, vrouwen veilig bevallen, dokters gevonden… Het lijkt ons een gevoelige kwestie om zomaar te stellen dat gratis internet geen goede zaak is, aangezien de bewezen positieve effecten niet te ontkennen vallen. Het zou beter zijn mocht er een netneutrale vorm van basisinternet worden aangeboden, maar zolang dat Facebook niets op brengt zullen mensen het moeten doen met het basispakket. En dat is jammer, maar: beter een beetje internet, dan helemaal geen internet?
